Το Σάλιο μας πόσο σημαντικό είναι;

Σάλιο

Σάλιο ονομάζεται το oλικό υγρό της στοματικής κοιλότητας, όπου στην παραγωγή του και στη διαμόρφωσή του συμμετέχουν κατά κύριο λόγο τα 3 ζεύγη των μεγάλων σιαλοαδένων (παρωτίδα, υπογνάθιος, υπογλώσσιος) και κατά δεύτερο λόγο, στην παραγωγή του συμμετέχουν οι διάσπαρτοι στο βλεννογόνο του στόματος μικροί οροβλεννογόνοι αδένες. Κατά τον ύπνο η παραγωγή του σάλιου περιορίζεται στο ελάχιστο.

Αυτό είναι σημαντικό για την υγεία του στόματος, δεδομένου ότι το σάλιο έχει αξιόλογες προστατευτικές ιδιότητες για τα δόντια και το βλεννογόνο. Εφόσον εκλείπει τη νύχτα αυτός ο προστατευτικός παράγοντας, γίνεται αυτονόητη η αναγκαιότητα του τακτικού και κάλου βουρτσίσματος των δοντιών πριν από τον ύπνο. Κατά την αφύπνιση αρχίζει η παραγωγή και έκκριση του σιάλου. Κατά τη μάσηση το ποσό σιάλου που παράγεται φτάνει το 1-3 ml/ λεπτό.

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΑΛΙΟΥ

Το σάλιο περιέχει: βλέννα, πρωτεΐνες, ένζυμα, υδατάνθρακες, διάφορα ανόργανα συστατικά, όπως: ασβέστιο, φώσφορο, κάλιο, νάτριο, φθόριο και χλώριο.

Η σκληρή τροφή αυξάνει το ρυθμό ροής του σάλιου εξαιτίας της αυξημένης μασητικής προσπάθειας. Από το σάλιο μπορεί να προσδιοριστεί η ομάδα αίματος του κάθε ανθρώπου.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΑΛΙΟΥ

ΠΕΠΤΙΚΗ:
Το σάλιο περιέχει ένζυμα που βοηθούν στην πέψη των τροφών, όπως είναι η αμυλάση και η λιπάση.

ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ:
Πολλές ουσίες στο σάλιο έχουν αντιμικροβιακή ιδιότητα και προστατεύουν τον οργανισμό, όπως είναι η λακτοφερίνη, λυσοζύμη, ανοσοσφαιρίνες, λευκοκύτταρα, λακτοϋπεροξειδάση.

ΕΦΥΓΡΑΝΤΙΚΗ:
Το σάλιο προστατεύει τα δόντια και το βλεννογόνο του στόματος από την αφυδάτωση και βοηθάει στην κατάποση της τροφής.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ:
Το σάλιο προστατεύει τα δόντια, γιατί προφυλάσσει το σμάλτο των δοντιών από την επίδραση των οξέων των μικροβίων.

ΑΠΕΚΚΡΙΤΙΚΗ:
Όταν οι τιμές διαφόρων ουσιών ανέβουν στο αίμα λόγω βλάβης των νεφρών, τότε οι ουσίες αυτές αποβάλλονται με το σάλιο, όπως ουρία, βαρέα μέταλλα κ.τ.λ.

ΕΠΟΥΛΩΤΙΚΗ:
Το σάλιο περιέχει παράγοντες πήξης του αίματος γι’ αυτό βοηθάει στην καλύτερη επούλωση των τραυμάτων. Είναι γνωστό ότι τα ζώα γλείφουν τα πληγές τους και προκαλούν έτσι τη γρήγορη επούλωση τους.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΙΩΝ:
Το σάλιο περιέχει ουσίες που εμποδίζουν την είσοδο διαφόρων ιών μέσα στα κύτταρα.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΩΝ ΟΥΣΙΩΝ:
Έχει διαπιστωθεί ότι το σάλιο εξουδετερώνει τις μεταλλαξιογόνες ιδιότητες ορισμένων καρκινογόνων ουσιών και εμποδίζει την προσκόλληση των ουσιών αυτών στο βλεννογόνο του στόματος.

Ξηροστομία

Είναι η διαταραχή στην παραγωγή σάλιου. Μπορεί να είναι ελαφριά ή μέτρια όπου παράγεται μικρότερη από το φυσιολογικό ποσότητα σιάλου. Εάν είναι μεγάλη η ξηροστομία τότε υπάρχει έντονη ενόχληση και δυσκολία στη μάσηση, στην κατάποση, στην ομιλία, στη σταθερότητα των οδοντοστοιχιών κ.τ.λ. Ο βλεννογόνος του στόματος φαίνεται κόκκινος λόγω ερεθισμού, η γλώσσα φαίνεται λεία και προκαλούνται αισθήματα εκνευρισμού και δυσανεξίας και άλλων απροσδιόριστων ενοχλημάτων (μυρίζει το στόμα, έχουν ραγάδες τα χείλη, πολλά χαλασμένα δόντια, έλλειψη πέτρας των δοντιών).

Αιτίες Ξηροστομίας

Κύρια αίτια της ξηροστομίας είναι η λήψη φαρμάκων. Πάρα πολλά φάρμακα προκαλούν προσωρινή διαταραχή της έκκρισης του σάλιου, όπως αγχολυτικά και ηρεμιστικά. Άλλες αιτίες είναι : Ξαφνικό σοκ-έντονο άγχος, η ακτινοβόληση των αδένων, λόγω ακτινοθεραπείας σε καρκίνο της κεφαλής ή του τραχήλου. Διάφορες παθήσεις προκαλούν ξηροστομία όπως διαβήτης, Parkinson, ρευματοειδή αρθρίτιδα, σύνδρομο Jorgen, ή η ύπαρξη λίθου σε μεγάλο σιαλοαδένα (σιαλόλιθος), φλεγμονή στους σιαλοαδένες.

Θεραπεία Ξηροστομίας
Η θεραπεία της ξηροστομίας είναι ανάλογη της αιτίας που την προκαλεί. Εάν υπάρχει σιαλόλιθος στον αδένα, αυτός αφαιρείται, εάν υπάρχει φλεγμονή στον σιαλοαδένα αυτή θεραπεύεται. Βοηθάει η μάσηση μαστίχας Χίου, ή ξινής καραμέλας καθώς και η λήψη φαρμάκων με τη μορφή σπρέι ή ζελέ ή διαλύματος που είναι ειδικά για την ξηροστομία.

Σιαλόρροια
Είναι η αντίθετη κατάσταση της Ξηροστομίας όπου έχουμε αύξηση της έκκρισης του σιάλου μέσα στο στόμα. Μπορεί να οφείλεται σε: βλάβη του νευρικού συστήματος, σε παθήσεις του στόματος (ουλίτιδα, στοματίτιδα), όταν βγαίνουν τα δοντάκια των παιδιών, σε έλκος, εγκυμοσύνη, συναισθηματικές καταστάσεις, αλλά και στη θέα ή και στη μυρωδιά νόστιμου φαγητού, π.χ. λέμε μου «έφυγαν τα σάλια», όταν δεν εφαρμόζουν καλά οι τεχνητές οδοντοστοιχίες, και σε άλλα πολλά αίτια.

Θεραπεία Σιαλόρροιας
Ανάλογα με την αιτία που προκαλεί τη σιαλόρροια, γίνεται και η ανάλογη θεραπεία ενώ σε μεγάλες και επίμονες σιαλόρροιες δίνεται φαρμακευτική αγωγή.